Vrijheid is niet meer zo vanzelfsprekend

 

Vandaag herdenken wij Nederlanders de slachtoffers van de 2^e Wereldoorlog. Een verhaal over de gebeurtenissen tijdens de oorlog die mij verteld zijn. Ik blijf erover vertellen en schrijven om te herdenken en niet te vergeten.

Vrijheid is niet meer zo vanzelfsprekend

Ik ben op Schalkhaar geboren. ‘Op’ en niet ‘in’. Taalkundig klopt het niet, maar ik herinner mij nog de tijd toen ik daar woonde, dat het zo werd gezegd. Schalkhaar was vroeger Gemeente Diepenveen, maar nu Gemeente Deventer. Vandaag herdenkt Nederland de slachtoffers van de 2^e Wereldoorlog. Documentaires en verhalen over de bezetting zijn dezer dagen te beluisteren en te zien op radio en Tv. De documentaire “Mijn Opa was een Schalkhaarder” onlangs uitgezonden op NPO1, was dan ook voor mij zeer interessant om te volgen. Zoveel herkenning van de beelden van de omgeving, van de Westenbergkazerne, de Kolkmansweg waar het huis stond van mijn grootouders en waarin ik na de oorlog met mijn ouders mijn eerste zeven jaren heb gewoond. Vlak bij de Wetering en over de brug was de kazerne. Allemaal bekend, maar het thema: “Mijn Opa was Schalkhaarder” was mij onbekend. Hoewel er wel over de gebeurtenissen tijdens de oorlog werd gesproken is dit onderdeel nooit ter sprake gekomen. De verhalen die verteld werden vond ik indrukwekkend, beangstigend en hebben in mijn jonge jaren diepe indruk op mij gemaakt. Zeker tijdens deze dagen  van herdenking en viering van de bevrijding komen die herinneringen van die verhalen weer boven.

Mijn grootouders hadden een galanterie winkeltje in de voorkamer van hun huis. Mijn Opa ging met paard en wagen de boer op om zijn artikelen aan de man te brengen. Tijdens de bezetting werden de paardjes ingevorderd en werden de fietsen meegenomen. Zo is mij verteld. Ik probeer mij voor te stellen wat een impact dat moet hebben gegeven om te zien hoe de paarden worden meegenomen, afgevoerd en je niet meer in de gelegenheid bent om in vrijheid te kunnen voorzien in je onderhoud. De overheersing van een bezetter. Dat je geheel machteloos bent.

Ik heb de gebeurtenissen van mijn Opa en Oma altijd interessant gevonden, maar ook beangstigend. Vooral wanneer ze verhaalden over de bombardementen vlak voor de bevrijding in 1944. Ze moesten vluchten. Hebben bij een boer geschuild onder een berg bieten. Hoe dat er uit moet hebben gezien, daar probeer ik mij nog steeds een voorstelling van te maken, maar jammer genoeg nooit te weten gekomen. Wat zou Ik het mijn grotouders nog graag willen kunnen vragen. Bij terugkomst lag de voorkant van hun huis in puin en vonden ze twee overleden Canadese soldaten. Eén daarvan lag over de toonbank.

Maar er gebeurden ook positieve dingen. Mijn ouders hebben elkaar ontmoet tijdens de oorlog. Ergens diep in mijn herinnering, is dat zij elkaar ontmoet zouden hebben tijdens de bombardementen in 1944 tijdens het schuilen onder die berg bieten. Zij trouwden in 1947. Er werd kort na de oorlog wel het één en ander naar buiten gebracht, echter later is er over de oorlog nooit veel meer gesproken. Waarom? Ik weet het niet. En ik… ik heb er ook nooit meer verder naar gevraagd. Later, heel veel later en nu, denk ik, had ik maar meer gevraagd.

Ook is er bij ons thuis nooit over het POB, Politie Opleidings Bataljon gesproken. Wel dat er goede en foute politiemensen waren. De Duitse bezetter probeerde d.m.v. deze opleidingsschool meer controle te krijgen over het politieapparaat. Jonge mannen dachten hier goed aan te doen om deze opleiding te volgen, zodat ze niet in Duitsland te werk zouden worden gesteld. Maar naar gelang hun werkzame periode waren heel veel agenten het niet eens met de methoden. Ze probeerden, wanneer ze de mogelijkheid hadden, o.a. onderduikers die ze moesten arresteren te waarschuwen. Maar werden ze gesnapt in deze handeling, dan werden ook de families van hen opgepakt en eventueel naar concentratiekampen gestuurd. Dus het was een zeer moeilijke en riskante afweging om goed te willen doen.

“Vrijheid is niet meer zo vanzelfsprekend”  

Nu ik taalles geef aan vluchtelingen uit Syrië, Oekraïne, Turkije wordt ik door de meegemaakte gebeurtenissen van hen nog meer opmerkzaam gemaakt hoe belangrijk het is om vrij te zijn. De keuzes die de ‘goede’ agenten in Nederland tijdens de oorlog probeerden te maken is vergelijkbaar met de keuzes die de vluchtelingen onder hun regime hebben gemaakt. En die keuze hield in, dat wanneer zij werden opgepakt, ook hun familie gevaar liep. Een vluchteling uit Syrië, een advocaat daar van beroep, liet mij een video uit zijn periode van advocaat zien van een demonstratie met veel advocaten tegen het regime, waaronder hij. Hij werd opgepakt, is in de gevangenis beland. Daarna werden ook zijn broers opgepakt en mishandeld. Eén van hen is daarbij overleden. Zo zijn er meer verhalen. Ik ben trots op deze mensen, die proberen in een nieuw land een bestaan op te bouwen, de taal te leren. En ik ben blij, na al hun nare belevenissen, ze daarbij te kunnen helpen.

 Last but not least: Laat kinderen gewoon kinderen zijn en gun ze een uitje naar de Efteling!