Vandaag herdenken wij Nederlanders de slachtoffers van de 2e
Wereldoorlog. Een verhaal over de gebeurtenissen tijdens de oorlog die mij
verteld zijn. Ik blijf erover vertellen en schrijven om te herdenken en niet te
vergeten.
Vrijheid is niet meer zo vanzelfsprekend
Ik ben op Schalkhaar geboren. ‘Op’ en niet ‘in’. Taalkundig
klopt het niet, maar ik herinner mij nog de tijd toen ik daar woonde, dat het
zo werd gezegd. Schalkhaar was vroeger Gemeente Diepenveen, maar nu Gemeente
Deventer. Vandaag herdenkt Nederland de slachtoffers van de 2e
Wereldoorlog. Documentaires en verhalen over de bezetting zijn dezer dagen te beluisteren
en te zien op radio en Tv. De documentaire “Mijn Opa was een Schalkhaarder” onlangs
uitgezonden op NPO1, was dan ook voor mij zeer interessant om te volgen. Zoveel
herkenning van de beelden van de omgeving, van de Westenbergkazerne, de
Kolkmansweg waar het huis stond van mijn grootouders en waarin ik na de oorlog met
mijn ouders mijn eerste zeven jaren heb gewoond. Vlak bij de Wetering en over
de brug was de kazerne. Allemaal bekend, maar het thema: “Mijn Opa was
Schalkhaarder” was mij onbekend. Hoewel er wel over de gebeurtenissen tijdens
de oorlog werd gesproken is dit onderdeel nooit ter sprake gekomen. De verhalen
die verteld werden vond ik indrukwekkend, beangstigend en hebben in mijn jonge
jaren diepe indruk op mij gemaakt. Zeker tijdens deze dagen van herdenking en viering van de bevrijding
komen die herinneringen van die verhalen weer boven.
Mijn grootouders hadden een galanterie winkeltje in de voorkamer
van hun huis. Mijn Opa ging met paard en wagen de boer op om zijn artikelen aan
de man te brengen. Tijdens de bezetting werden de paardjes ingevorderd en
werden de fietsen meegenomen. Zo is mij verteld. Ik probeer mij voor te stellen
wat een impact dat moet hebben gegeven om te zien hoe de paarden worden meegenomen,
afgevoerd en je niet meer in de gelegenheid bent om in vrijheid te kunnen voorzien
in je onderhoud. De overheersing van een bezetter. Dat je geheel machteloos
bent.
Ik heb de gebeurtenissen van mijn Opa en Oma altijd interessant
gevonden, maar ook beangstigend. Vooral wanneer ze verhaalden over de
bombardementen vlak voor de bevrijding in 1944. Ze moesten vluchten. Hebben bij
een boer geschuild onder een berg bieten. Hoe dat er uit moet hebben gezien, daar
probeer ik mij nog steeds een voorstelling van te maken, maar jammer genoeg
nooit te weten gekomen. Wat zou Ik het mijn grotouders nog graag willen kunnen
vragen. Bij terugkomst lag de voorkant van hun huis in puin en vonden ze twee overleden
Canadese soldaten. Eén daarvan lag over de toonbank.
Maar er gebeurden ook positieve dingen. Mijn ouders hebben
elkaar ontmoet tijdens de oorlog. Ergens diep in mijn herinnering, is dat zij
elkaar ontmoet zouden hebben tijdens de bombardementen in 1944 tijdens het
schuilen onder die berg bieten. Zij trouwden in 1947. Er werd kort na de oorlog
wel het één en ander naar buiten gebracht, echter later is er over de oorlog nooit
veel meer gesproken. Waarom? Ik weet het niet. En ik… ik heb er ook nooit meer
verder naar gevraagd. Later, heel veel later en nu, denk ik, had ik maar meer
gevraagd.
Ook is er bij ons thuis nooit over het POB, Politie Opleidings
Bataljon gesproken. Wel dat er goede en foute politiemensen waren. De Duitse
bezetter probeerde d.m.v. deze opleidingsschool meer controle te krijgen over
het politieapparaat. Jonge mannen dachten hier goed aan te doen om deze
opleiding te volgen, zodat ze niet in Duitsland te werk zouden worden gesteld.
Maar naar gelang hun werkzame periode waren heel veel agenten het niet eens met
de methoden. Ze probeerden, wanneer ze de mogelijkheid hadden, o.a.
onderduikers die ze moesten arresteren te waarschuwen. Maar werden ze gesnapt
in deze handeling, dan werden ook de families van hen opgepakt en eventueel
naar concentratiekampen gestuurd. Dus het was een zeer moeilijke en riskante
afweging om goed te willen doen.
“Vrijheid is niet meer zo vanzelfsprekend”
Nu ik taalles geef aan vluchtelingen uit Syrië, Oekraïne,
Turkije wordt ik door de meegemaakte gebeurtenissen van hen nog meer opmerkzaam
gemaakt hoe belangrijk het is om vrij te zijn. De keuzes die de ‘goede’ agenten
in Nederland tijdens de oorlog probeerden te maken is vergelijkbaar met de
keuzes die de vluchtelingen onder hun regime hebben gemaakt. En die keuze hield
in, dat wanneer zij werden opgepakt, ook hun familie gevaar liep. Een
vluchteling uit Syrië, een advocaat daar van beroep, liet mij een video uit
zijn periode van advocaat zien van een demonstratie met veel advocaten tegen
het regime, waaronder hij. Hij werd opgepakt, is in de gevangenis beland.
Daarna werden ook zijn broers opgepakt en mishandeld. Eén van hen is daarbij
overleden. Zo zijn er meer verhalen. Ik ben trots op deze mensen, die proberen
in een nieuw land een bestaan op te bouwen, de taal te leren. En ik ben blij,
na al hun nare belevenissen, ze daarbij te kunnen helpen.
Last but not least: Laat
kinderen gewoon kinderen zijn en gun ze een uitje naar de Efteling!
